Uyuşturucu Bağımlılığı Deneyi : Fare Parkı
Geçmişten günümüze bakıldığında bağımlılık denilince ilk aklımıza gelen uyuşturucu bağımlılığıdır. 1970 yılında psikoloji ile ilgilenen profesör Bruce Alexander tarafından bu konu ile ilgili fareler üzerinde bir deney gerçekleştirilmiştir. Bu deney uyuşturucu bağımlılığının sonucu ve diğer deneylerdeki mantık hatalarını görmek amacıyla hazırlanmıştır.
İlk adımda Alexander kafese boş kafese bir fare ve iki suluk koyar. Sulukların birine saf taze temiz su, diğer sulukta ise kokeinli bir su vardır. Başlarda farenin iki suyu da içtiği gözlemlerin. Deneyin ortalarında farenin kakoeinli suya doğru yönelim gösterdiği; deney sonunda ise doğru sadece kokainli suyu içtiği için aşırı doz sebebiyle farenin öldüğü gözlemlenir.
Fakat Alexander bu deneyi değiştirmek ister ve daha fazla faktörün olduğu bir deney yaparak başka bir deney tasarlar. İlk deneyde boş bir kafesteki fareye sadece 2 şık sunulmuştu. Ya saf suyu içecekti yada kakoinli suyu. Suluklar dışında farenin ilgisini çekebilecek herhangi bir ürün veya imkan bulunmuyordu. Tercih edebileceği eğlenceli ya da ilgi çekip dikkatini dağıtacak başka bir imkan mevcut değildi. Bunun üzerine Alexander içinde koşu çemberleri, şeffaf tüneller, çeşitli fare yemleri, oyun çıngarakları olan büyük bir fare parkı hazırlar. Parkın içine biri kokainli biri saf olmak üzere iki suluk koyar. Sonuç şok etkisi yaratır. Fareler kokainli suyu ya tercih etmezler ya da çok nadiren içerler ve hiçbiri ölmez.
Bu sonuçlara uygun olarak bu seferde sonuç odaklı olarak deney genişletilir. Birkaç fareyi kokeinli suyun olduğu boş bir kafese konulur. Fareler beklendiği gibi bağımlı hale gelir. Bir sonraki aşamada ise fareler diğer farelerinde bulunduğu fare parkına bırakılır. Bu deneyin sonucunda da bağımlı fareler ara sıra uyuşturucu krizi yaşamış fakat kısa sürede bağımlılıklarından kurtulmuşlardır.
Alexander bu deneyle bağımlılığa sebep olan en önemli nedenin kokainin keyif verici özelliğinin olmadığını kanıtlar. Bu deney sonucunda bakar toplumdan kopuk yaşayan, hiçbir amacı veya uğraşı olmayan, yalnız, mutsuz ve sorunlu bireylerin daha çok uyuşturucuya yöneldiğini söyleyebiliriz. Bu tarz insanların yolları uyuşturucu maddelerle ile kesiştiğinde bu maddelere kendilerini kaptırarak bağımlı hale geldirler. Bağımlıları toplumdan dışlamak, onların bağımlılıklarından kurtarmak yerine bağımlılığa iter.
Yıllar önce Alexander’ın yaptığı bu deney baz alınarak günümüzde Yeşilay’ın da bağımlılık tedavilerinde rehabilitasyon çalışmaları bulunmaktadır.
Bu Gönderiler İlginizi Çekebilir!
Harlow'un Sahte Anne Deneyi
Bağlanma teorisini etkileyen unsurlarla ilgili araştırma yapmak isteyen Harlow, sahte anne deneyini gerçekleştirmiştir. Deney zamanında çok ses getirmiş, hayvan dernekleri ve hayvan hakları savunucuları tarafından tepki çekmiştir. Gelin bakalım bu çok tepki çeken Harlow’un yaptığı deney neyi amaçlamış ve sonucunda neler olmuş.
Pes Etme Sendromu Veya Öğrenilmiş Çaresizlik : Seligman Deneyi
"Matematik'ten hiç birşey anlamıyorum", "bu dersi sonsuza kadar geçemeyeceğim","araba sürmeyi öğrenmem imkansız" bu veya buna benzer bir kaç cümleyi hiç kullandınız mı ? eğer kullandıysanız Amerikalı psikolog Martin Seligmanın bu konu hakkında ki deneyine göz atmalısınız.
Bu yazıya tepkin ne oldu ?
